Met Napoléon het spoor bijster

“Ja, dag Jan. We zitten er midden in”

Lang was ik blijven haperen in de eerste pagina’s van het boek Napoleon door geschiedschrijver en verteller Bart Van Loo. Ik weet niet waarom. Ik heb het niet voor dictators. Ligt het aan de vreselijke oorlogsmisdaden van Poetin en Netanyahu? Ligt het aan die doldwaze oen Trump die onze hele Westerse beschaving aan het uitverkopen is aan autocraten, multimiljardairs en andere (onder andere bovengenoemde) misdadigers? Soit, het boek bleef liggen en op een goede dag veegde ik mijn edelste delen aan al mijn ethische bezwaren en trok ik mee met Van Loo op reis. Door Europa en zelfs tot in Egypte, waar Napoleon Bonaparte zijn stempel drukte. Ik leerde dat hij, op een manier, één van de grondleggers is van de moderniteit. Code Civil. Ik kreeg de bevestiging dat hij de kille moordenaar was, die ik dacht dat hij was. “Maar het waren andere tijden, monsieur.” Ja, dag Jan. We zitten er midden in.

De rode loper

Op een dag beet ik door de zure appel heen en fietste ik gepassioneerd door het boek van Van Loo. Niet veel later savoureerde ik ook De Bourgondiërs en Stoute Schoenen. Een smulpartij. Dit had ik nodig. Ik wist dat ik, vijf jaar na La Rochelle en Bordeaux in volle coronatijd, klaar was voor een nieuw Frans avontuur. Route Napoléon, dat zou het worden. En onderweg naar Dijon, Cîteaux en Vézelay. De herovering van de Tuilerieën na de verbanning op Elba, de bron van de cisterciënzerorde, Klaas Sluter en les Jacquesmarts de Courtrai. En nog veel meer. Dank u wel Bart Van Loo. Ik weet nu ook waarom Napoleon landde in Golfe Juan en niet daarnaast in het prachtige Antibes, een aanrader voor flaneerders. De fortificatie richting zee was er oninneembaar dus moest Bonaparte wel als een dief in de nacht via de strandhutten tussen Antibes en Cannes aan wal gaan met zijn 1.500 soldaten. De Croisette lag er nog niet en de rode loper voor Hollywoodcanaille (gelukkig) ook nog niet. Ik zwom er in het Mare Nostrum, die prachtige Middellandse zee, en ik voelde me thuiskomen. Nu weet ik opnieuw waar de Côte d’Azur zijn aantrekkingskracht vandaan haalt.

Stationsromannetje

Onderweg naar het Zuiden werden we in de auto getrakteerd op de zoetgevooisde stem van Johan Op de Beeck met de podcast ‘Het hart van Napoleon’ en ik leerde zowaar de mens achter de moordenaar beter kennen: een vrouwengek, een hoerenloper, een schuinsmarcheerder maar ook iemand die in zijn brieven aan de overrijpe Joséphine en de dartele jonge hinde Marie-Louise heel erg gepassioneerd en bijna als een uilskuiken verliefd zich overgaf aan emoties waarvoor we nu naar soapseries kijken en stationsromannetjes lezen. De liefde met de l van laat maar lopen die tranen. Schrijver Johan Op de Beeck kleurde onze reis en al die tijd was Bonaparte bij ons. Als een stukje erfgoed, als dat icoon dat nog steeds relevant is bij het lezen van de aardverschuivingen die onze maatschappij en nabije wereld meemaakt maar ook als eerste Europeaan die ons regelgeving en orde schonk bij de schok die de Franse Revolutie in het Europese denken veroorzaakt heeft. Al blijf ik bij dat laatste zinsdeel bijzonder sceptisch. De onderdrukker Napoleon mét bloed aan de handen vergaat in het niets met de Italiaanse verlichte geest Altiero Spinelli aan wiens ideeën wij het huidige Europa, vermoedelijk de hoogste vorm van beschaving ooit, te danken hebben. Maar: om de waarden van ‘De Verlichting’, le siècle des Lumières, in stand te houden was Bonaparte, zo onthou ik van Op de Beeck, wel een noodzakelijk kwalijke stap in de geschiedenis.

Reizen om te leren

Ik reis om te leren en ik weet nu dat het tijdperk van de Bourgondiërs, reken maar ruim een eeuw voor het huwelijk van Filips De Stoute en Margaretha van Vlaanderen in 1369, de plooien van ons Vlaanderen heeft gelegd en dat ze daar in Frankrijk nog steeds met grote ogen staan naar kijken. Dat heeft zo geduurd tot een stuk na de grote Keizer Karel, laatste afstammeling van De Bourgondiërs die naam waardig. Die tweede woelige en welvarende periode beleven we nu, sinds de Franse Revolutie en meteen daarna Napoleon Bonaparte tot en met de twee wereldoorlogen en de wrange keuze waar we momenteel voor staan: verder met de vrijheid of terug naar het ancien regime? Zijn we het spoor bijster of is het een beetje krawietelen alvorens het rechte pad gekozen wordt? Iemand?

Allez, ik wil maar zeggen. Ik amuseer me hier te pletter in Frankrijk.