Nadenken over cirkelpiloten en verhalen van Vlaanderen
“Het Brielken, potjandorie”
Ik schiet wakker, badend in het zweet. Nachtmerries over het niet-ophoudende gezeik. Het Verhaal van Vlaanderen. Nationalisme of niet? Het interesseert me matig. De prehistorie, dat wel. De ontwikkelingen aan Het Zwin. De groei van een stad aan Schelde en Leie. Het Lam Gods. En duistere tijden. De val van Antwerpen. De vlucht naar het Noorden. De twistappel die we zijn tussen Britten en Fransen, tussen Duitsland en Noordzee. Schitterend gelegen. Maar met het volk, daar zijn we niets mee. Dat laatste is een grapje. Want bitterzoet zijn we wel. Kunnen relativeren als een klagend slecht vel.
Geometrie daar beneden
En dan viel die naam, Jacky Semey. Evergemnaar die ik nooit ontmoette. Maar jaren geleden maakte ik een reportage en ging ik op bezoek bij professor Bourgeois in Gent. Archeologie. Uitermate boeiend. Op de eindredactie fronsten de wenkbrauwen. Wie gaat daar in geïnteresseerd zijn? De luchtfoto’s van Jacques Semey. De man merkte dat er beneden geometrische figuren zich aftekenden in het vlakke Vlaanderen. Het was dé prehistorische vondst van onze tijd. Vele honderden luchtfoto’s later, heeft UGent nog jaren werk om al die interessante sporen te traceren: grafheuvels van toen de landbouw ontstond, Romeinse kampen zoals in het Maldegemse Vake, oorlogsrelicten van de 80-jarige oorlog tot en met 1945. You name it.
Vertel ons verhaal
We vliegen er over en we zien het niet meer. Tot bij één piloot de schellen van de ogen vallen. De man van het Brielken, potjandorie. Daar moet ik iets mee doen. Daar moet ik over schrijven. Die man staat zelfs niet op Wikipedia! Komaan zeg, zelfs Tom Waes staat daar op en die oelewapper heeft nog niets bewezen. Terwijl Semey, dat zeg ik nu, binnen 300 jaar nog zal geloofd en geprezen worden voor het historisch onderzoek dat hij in het Gentse op gang heeft gezet. Het Verhaal van Vlaanderen, beste eindredactie van toen. Natuurlijk wel. Vertel ons verhaal. Het verhaal van onze dorpen, van ons geloof en ons kunnen, van onze tradities en fabels. We hebben maar dat.
Kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden
Je kan al eens schrijven over liefde en sex. Je kan al eens kijven over al het beleid. Maar van de rijkdom van vroeger krijg je nooit spijt. Het zijn verhalen die nog altijd gelden, het gaat over gewone mensen, grote en kleine helden. Je botst op geweld maar ook op veel waarden, centengetel en Vrede op Aarde. Semey is als Mercator. Of Antonius Sanderus. Hij tekent de Flandria Illustrata van nu. Wat zit er onder de grond? De Ferraris kaart was de kabinetskaart der Oostenrijkse Nederlanden en het Prinsbisdom Luik. Eind 18de eeuw, wat een tijd. De start van een woelige periode. Voor bosherstel en het bepalen van waarden voor kastelen en erfgoedsites gebruikt men deze bron nog steeds tot op het bureau van ambtenaren en landschapsarchitecten. Wij zijn onze geschiedenis, wij zijn ons verhaal. Dat is geen verdienste. Er is niets nieuws onder zon. Maar ook toen was er liefde. Toen het nog kon.
Dit wordt misschien ooit een lied:
De Cirkelpiloot
Het vliegtuigje cirkelt van Sint-Denijs / Naar ’t zoete land richting zee
De wind doet wat zwenken / En Jacky’s blik dwaalt wat mee
Hij ziet er beneden een spoor van ’t verleden / Een cirkel in ’t heden
Acht duizend jaren de mensen tevreden / Acht duizend Jaren / gevochten geleden
In de klei van het heden / De velden, het strand
Want we vliegen er boven en beseffen het niet.
Maar Jacky Semey staart tot hij het ziet
De spoken van vroeger, het oude bestaan
Waar kracht niet genoeg is, en Mannetje Maan
Het vliegtuigje cirkelt van Sint-Denijs / Naar ’t zoete land richting zee
Hij draait aan de knuppel / De vleugel zingt mee
Op de tonen van vroeger / Het wel en het wee
Hij vliegt nu wat lager om beter te kijken / Hier brandden de takken, de ogen, de lijken
Een graf van zoveel jaren geleden / Hier hebben geliefden gesmeekt en gebeden.
Want we vliegen er boven en beseffen het niet.
Maar Jacky Semey staart tot hij het ziet
De spoken van vroeger, het oude bestaan
Waar kracht niet genoeg is, en Mannetje Maan
De cirkelpiloot is niet dood / De cirkelpiloot een duizendpoot
De cirkelpiloot is een legende /Cirkelpiloot, van Brielken tot Oostende
Want we vliegen er boven en beseffen het niet.
Maar Jacky Semey staart tot hij het ziet
De spoken van vroeger, het oude bestaan
Waar kracht niet genoeg is, en Mannetje Maan
